ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ  ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΦΡΑΣ

 

Αφιέρωμα στην Πάφρα των γενναίων

Πόλη του Δυτικού Πόντου, η «Αλύα» των αρχαίων και «Γαζηλών» κατά το Στράβωνα. Βρίσκεται μεταξύ της Σινώπης (100χλμ) και Αμισού (40χλμ). Επίνειό της είναι το Κουμτσουγκάζ της Μαύρης θάλασσας, το αρχαίο «Κωνώπειον» του Αρριανού. Στην Πάφρα υπήρχαν ελληνόφωνοι αλλά και τουρκόφωνοι. Οι Παφραίοι διατήρησαν τα ελληνικά σχολεία και μάλιστα πολλοί διατήρησαν τη γραφή των τούρκικων λέξεων με τους ελληνικούς χαρακτήρες. Η επαρχία της Πάφρας, είχε την πόλη της Πάφρας, 116 χωριά αμιγώς ελληνικά, 1 επισκοπική εκκλησία, 107 ναούς, 1 μονή (Παναγία η Μάγαρα), 1 ημιγυμνάσιο, 80 σχολεία αρρένων, 17 σχολεία θηλέων, 2 νηπιαγωγεία και 4500 μαθητές, 2 αδελφότητες, 3 σύλλογοι, 1 αναγνωστήριο, 1 θέατρο 400 θέσεων. Τη μαύρη περίοδο 1914-1922 σκοτώθηκαν ή εξοντώθηκαν περισσότεροι από 30000 Παφραίοι. Η ξυλεία ήταν από τα σημαντικά εξαγωγικά προϊόντα της περιοχής. Η Πάφρα, εμπορικό κέντρο για τα εκατό και πλέον χωριά της περιοχής της, παρήγαγε επίσης αρκετά μεγάλες ποσότητες μαύρου χαβιαριού και, βέβαια, τα περίφημα καπνά που έφεραν το όνομά της.

Ιστορία

Η Πάφρα του Πόντου είναι μια από τις 6 Επαρχίες του Νομού Αμισού ( Σαμψούντας ) , μαζί με τις Επαρχίες Θεμισκήρων ( Τσαρσαμπά ) , Τερμέ ( Θερμών ) , Καββήσου ( Κάβζας ) , Ανδραπών ( Βεζίρ Κιοπρού ) και φυσικά της Επαρχίας Αμισού ( Σαμψούντος ). Είχε ως έδρα της Γενικής Διοικήσεως ή άλλως Βιλαετιού της Τραπεζούντας. Η Πάφρα από τo 850 π.χ. που ιδρύθηκε από τους Μιλησιους και είχε το όνομα Άλυα η Αλυασσος, προφανώς από το όνομα του μεγαλύτερου ποταμού της Μικράς Ασίας του Άλυ , μέχρι και το 436 π.χ. ήταν γνωστή με τις παραπάνω ονομασίες και ήταν μια μικρή κωμόπολη. Το 436 π.χ. ο Στρατηγός των Αθηναίων Περικλής,συνοδευόμενος από τον οικιστή Αθηνοκλή έρχεται στη περιοχή αυτή φέρνοντας μαζί του και χιλιάδες εποίκους από την περιοχή της Αττικής και των νησιών του Αιγαίου και ένα μεγάλο μέρος από αυτούς εγκαθιστά στη περιοχή της Αλυσσού και δίδει το όνομα Πάφρα ή Πάφλα στην κωμόπολη αυτή για να τιμήσει τον μεγάλο αρχηγό των Παφλαγόνων τον Πάφρα ή Πάφλα, τον γιο του Φινέα, Βασιλιά τότε του απέραντου Βασιλείου της Βιθυνίας, που είχε Βασιλεύσει στη περιοχή κατά την 4η προς την 3η χιλιετηρίδα π.χ.

Η Επαρχία Πάφρας είχε έκταση στα μεν παράλια του Εύξεινου Πόντου πλάτους 50 Χιλιομέτρων και επεκτείνετο στα Μεσόγεια μέχρι Κάβζας ( Καββήσου ) και Βεζίρ Κιοπρού ( Ανδράπων ) σε μήκος Ι00 περίπου χιλιομέτρων. Στην απογραφή του Ι903 που έγινε από την Τουρκική Κυβέρνηση και το Πατριαρχείο η επαρχία Πάφρας αριθμούσε 86 χιλιάδες κατοίκους από τους οποίους οι 56.000 ήσαν Έλληνες Χριστιανοι,29.000 Τούρκοι Μωαμεθανοί και Ι.000 περίπου Αρμένιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Τα Χωριά της περιοχής Πάφρας ήσαν είτε αμιγή Ελληνοχώρια είτε αμιγή Τουρκοχώρια, μεικτά χωριά που να κατοικούνται από Έλληνες και Τούρκους δεν υπήρχαν. Με την ανταλλαγή του Ι923 ήρθαν στην Ελλάδα 25.000 μόνο Παφραίοι από τους 56.000 και 30.000 χάθηκαν, στις μάχες, στις εξορίες που έγιναν 6-7 φορές αυτούς που κάψανε οι Τούρκοι ζωντανούς μέσα στις Χριστιανικές Εκκλησιές και αυτούς που τους πετάξαν μέσα στο ποταμό Άλυ και τους έπνιξαν.
Την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και μέχρι την διάλυση της από τους Σταυροφόρους η Πάφρα ανέδειξε τον γνωστό από την Ιστορία Στρατηγό Σάββα τον επονομαζόμενο Σάββα του Κωνσταντίνου, προς τιμήν του οποίου οι Παφραίοι αφιερώνουν τραγούδι και χορό που το τραγουδούν και χορεύουν μέχρι και σήμερα.Την εποχή που οι Τούρκοι εφάρμοσαν το τιμαριακό σύστημα διοίκησης της απέραντης αυτοκρατορίας των, από το 1666, τοποθέτησαν στην περιοχή Πάφρας Τερεπέη τον Χασαν Αλήμπεη, άνθρωπο αιμοχαρή και μισέλληνα, την εποχή του οποίου και συγκεκριμένα το 1680 με τις συνεχιζόμενες τότε δολοφονίες των Ελλήνων της Πάφρας και την αποστολή στα χαρέμια της Ανατολής νεαρών κοριτσιών, αυτοκτόνησαν 30/40 κοπέλες για να μη παραδοθούν στους ανθρώπους του Αλήμπεη, πέφτοντας ψηλά από το Κάστρο του Άλυ κοντά στο χωριό Ασάρ της Πάφρας, το οποίο από τότε οι Παφραίοι το ονομάζουν το Κάστρο της Κοπέλας. Την αυτοκτονία αυτή των κοριτσιών οι Παφραίοι έκαναν χορό και τραγούδι (θανατί λάγκεμαν) που μέχρι και σήμερα ακόμη στους χορούς των κάνουν αναπαράσταση της αυτοκτονίας των κοριτσιών αυτών.

Από το 1700 περίπου αρχίζουν και δημιουργούνται στα βουνά της Πάφρας τα αρματολίκια με τους λεγόμενους Εσχιάδες ( Εκδικητές ) που δρουν κατά των Τούρκων Τερεπέηδων που καταπιέζουν τους Έλληνες να εκτουρκισθούν και να εξισλαμισθούν και με τα αντίποινα που κάνουν σε βάρος των Τούρκων προσπαθούν να προστατεύσουν τον Ελληνοχριστιανικό κόσμο της περιοχής. Περίφημοι Εσχιάδες  ( Εκδικητές ) ( αρματολοί και Κλέφτες ) δρουν στα βουνά της Πάφρας την περίοδο αυτή του 1700 με 1850. Την περίοδο της Επανάστασης του 1821,οι Τούρκοι συλλαμβάνουν με το πρόσχημα της επιστράτευσης για τις ανάγκες του Οθωμανικού Στρατού χιλιάδες Έλληνες της Πάφρας και δένοντας τους ανά δυο πισθάγκωνα με σύρμα τούς πετούνε μέσα στον ποταμό Άλυ ζωντανούς και τους πνίγουν. Σε 4000 περίπου τους ανεβάζει ο Άγγλος εξερευνητής και γεωγράφος Ένσουωρθ αυτούς που θανατώθηκαν με τον τρόπο αυτό την περίοδο 1818/1822, στο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1842. Στη περιοχή της Πάφρας γεννήθηκε, ανδρώθηκε και μεγαλούργησε το αντάρτικο από το 1890 μέχρι το 1922, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Κων/νος Παπαμιχαλόπουλος ( Περιηγήσεις στον Πόντο ) Αθήνα 1903,με αποκορύφωμα την περίοδο 1915/1922.
Για τον Δυτικό Πόντο και ιδιαίτερα για την Πάφρα, γράφουν Ιστορικοί, Έλληνες και Ξένοι, Πρόξενοι, αντιπρόσωποι ξένων εταιρειών, το Πατριαρχείο, Πόντιοι συνεγγραφείς και διεκτραγωδούν με τα μελανότερα χρώματα την τραγωδία της Πάφρας και των χωριών της, γράφουν για τους αγώνες, τις θυσίες και την προσφορά για τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη αυτού του υπέροχου, του γενναίου, του δημιουργικού αλλά παρεξηγημένου λαού, του λαού των Ποντίων Παφραίων.
Μετά από εξοντωτική πορεία στην Ανατολία, οι Μπαφραλήδες που κατόρθωσαν να καταφύγουν στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκαν σε οικισμούς της Βορείου Ελλάδος, με κυριότερο τη Νέα Πάφρα Σερρών, διατηρώντας άσβηστες τις παραδόσεις της μαρτυρικής πατρίδας τους.

Πηγή: Διαδίκτυο (www. .livepedia.gr)