«Από μικρή άκουγα ιστορίες για την πατρίδα»

Μια παραμελημένη σελίδα της ελληνικής Ιστορίας φωτίζει στο βιβλίο της για τη Θράκη η συγγραφέας

 Βασιλική Τσακόγλου.

Η Βασιλική Τσακόγλου γεννήθηκε στο Άδενδρο της Θεσσαλονίκης από Ανατολικοθρακιώτες γονείς. Φοίτησε στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, όπου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία Δίδαξε για 31 χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση. Η πρωτότυπη μελέτη της «Ο πρώτος διωγμός των Ελλήνων στην Ανατολική Θράκη (1913-1918)» φωτίζει μια παραμελημένη σελίδα της ελληνικής Ιστορίας και αγκαλιάστηκε από το κοινό. Στην έρευνά της η συγγραφέας ασχολείται με τις βιαιοπραγίες, εκτοπίσεις, απελάσεις, διώξεις και μετακινήσεις πληθυσμών εις βάρος του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, από το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων έως το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για ιδιωτική έκδοση (τηλ. 2310-282076).

Στο βιβλίο σας αναφέρεστε εκτενώς στον πρώτο -άγνωστο- διωγμό των Ελλήνων στην Ανατολική Θράκη την περίοδο 1913-1918, ενώ όλοι γνωρίζουμε για την καταστροφή της Σμύρνης. Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με αυτό το θέμα;

Γεννήθηκα το 1950 σ' ένα χωριό όπου η πλειονότητα των κατοίκων ήταν προσφυγικής καταγωγής και μεγάλωσα στη γειτονιά όπου είχαν εγκατασταθεί οι Ανατολικοθρακιώτες, και μάλιστα αυτοί από τα Γανόχωρα. Δεν άκουσα παραμύθια στα παιδικά μου χρόνια. Όλη τη μέρα από τις γυναίκες της γειτονιάς κάτω από τον ίσκιο της ακακίας της αυλής μας και το βράδυ στα νυχτέρια άκουγα αφηγήσεις για την «Πατρίδα», το σεισμό του 1912, τις φυγοστρατίες, την εξορία, την παλιννόστηση, την τελική καταστροφή, τον πρώτο διωγμό, την ανταλλαγή.

Όταν επέστρεφε ο πατέρας μου από το καφενείο, μας μετέφερε τις συζητήσεις. Πάλι για την «Πατρίδα». Μια αβάσταχτη νοσταλγία και μεγάλος πόνος ήταν διάχυτα στην ατμόσφαιρα. Μεγαλώνοντας έψαχνα στα βιβλία Ιστορίας για αναφορές στα γεγονότα αυτά. Τίποτε. Έτσι στα 45 μου αποφάσισα να γραφτώ στο μεταπτυχιακό τμήμα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ, του οποίου είμαι απόφοιτος.

Σε τι οφείλεται η απουσία βιβλιογραφικών αναφορών;

Το θέμα του πρώτου διωγμού της Ανατολικής Θράκης, και βέβαια και της Μικράς Ασίας, δεν είχε απασχολήσει ως πρόσφατα την ελληνική ιστοριογραφία, παρά την τεράστια σημασία που έχει για την πλήρη κατανόηση του ξεριζωμού του Ελληνισμού από την οθωμανική αυτοκρατορία Οι διωγμοί είχαν συνδεθεί με τη Μικρασιατική Καταστροφή και ερμηνεύονταν ως απόρροια της «επεκτατικής» πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης. Η διαδικασία όμως της εξόδου του Ελληνισμού άρχισε πολύ νωρίτερα, από το 1908, με την επανάσταση των Νεότουρκων, και για την ενιαία Θράκη δρομολογήθηκε από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα με την κήρυξη της αυτονομίας της βουλγαρικής Εξαρχίας το 1878, όταν μετακινήθηκαν προς τη Νότια Θράκη (αυτή που σήμερα ονομάζουμε Ανατολική) μουσουλμάνοι πρόσφυγες, όπως και από τη Βοσνία αργότερα, και τις βλέψεις της Εξαρχίας προς αυτή.

Θα συνεχίσετε την ενασχόληση σας με την Ανατολική Θράκη;

Ναι, με άλλα μέλη της Ομοσπονδίας θρακικών Σωματείων σκεφτόμαστε να κάνουμε ένα φωτογραφικό λεύκωμα - ιστορική γεωγραφία για την περιοχή και να παρουσιάσουμε διαπρεπείς προσωπικότητες που γεννήθηκαν εκεί.

Συνέντευξη Αγγελικής Μπόμπουλα-Ελεύθερος Τύπος –Πέμπτη 30-9-2010